چیلرهای تراکمی آب‌خنک از تجهیزات حیاتی در سیستم‌های تهویه مطبوع و سرمایش صنعتی هستند که در بسیاری از ساختمان‌ها و کارخانجات استان البرز (کرج) به‌کار می‌روند. این دستگاه‌ها با گردش آب خنک در اواپراتور و دفع حرارت از طریق کندانسور آب‌خنک (معمولاً متصل به برج خنک‌کن) عمل سرمایش را انجام می‌دهند.
عملکرد صحیح و راندمان بالای چیلر به نگهداری منظم و سرویس‌های دوره‌ای وابسته است.
در این مقاله تخصصی اما قابل فهم برای عموم، به نکات تعمیر چیلر تراکمی آب‌خنک در کرج و روش‌های سرویس چیلر تراکمی می‌پردازیم. هدف این راهنما ارائه اطلاعات کاربردی برای مهندسان و تکنسین‌ها و نیز آگاهی‌بخشی به مدیران و صاحبان کسب‌وکار است تا با نگهداری پیشگیرانه، عمر مفید دستگاه را افزایش داده و از خرابی‌های پرهزینه جلوگیری کنند.
همچنین با درنظرگرفتن سئو محلی، نکات به‌خصوصی برای شرایط اقلیمی کرج و انتخاب تعمیرکار مجرب در این منطقه ذکر خواهد شد.
شکل ۱ - شماتیک ساده از چرخه عملکرد یک چیلر تراکمی آب‌خنک و برج خنک‌کننده متصل به آن (مبرد در سیکل تبرید و آب خنک در گردش بین چیلر و برج).
آشنایی با چیلر تراکمی آب‌خنک و اجزای اصلی آن
برای درک بهتر ضرورت سرویس و تعمیر چیلر تراکمی، ابتدا باید نحوه کار و اجزای کلیدی آن را بشناسیم. چیلر تراکمی آب‌خنک یک سیکل تبرید تراکمی را اجرا می‌کند که اجزای اصلی آن عبارتند از:
-
کمپرسور
قلب تپنده چیلر که مبرد را متراکم کرده و فشار آن را بالا می‌برد. کمپرسورهای رایج در چیلرهای بزرگ شامل نوع اسکرال (Scroll)، اسکرو (Screw)، سانتریفیوژ (Centrifugal) و رفت‌وبرگشتی هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. کمپرسور توسط یک موتور الکتریکی رانده می‌شود و معمولاً در بین اواپراتور و کندانسور قرار دارد. سلامت کمپرسور برای کارکرد کل سیستم حیاتی است، زیرا خرابی آن می‌تواند کل چیلر را از کار بیندازد. -
اواپراتور
یک مبدل حرارتی که در آن مبرد مایع با جذب حرارت از آب در گردش (آب سرد شونده) تبخیر می‌شود. آب توسط اواپراتور سرد شده و به سیستم توزیع (مانند هواسازها یا فن‌کوئل‌ها در ساختمان) پمپ می‌گردد.
هرگونه کاهش عملکرد اواپراتور (مثلاً به دلیل رسوب یا کاهش جریان آب) مستقیماً باعث افت سرمایش در ساختمان خواهد شد. -
کندانسور آب‌خنک
مبرد گازی پر فشار که از کمپرسور خارج می‌شود وارد کندانسور شده و توسط آب خنک (آب برج) حرارت آن گرفته می‌شود و مبرد دوباره به مایع تبدیل می‌شود.
کندانسورهای آب‌خنک معمولاً از نوع پوسته و لوله (Shell & Tube) هستند و آب گرم‌شده خروجی از آنها برای خنک‌شدن به برج خنک‌کننده منتقل می‌گردد. عملکرد صحیح کندانسور وابسته به جریان آب کافی و تمیزی لوله‌ها است. -
شیر انبساط
پس از کندانسور، مبرد مایع پرفشار از یک شیر انبساط یا دستگاه کاهش‌دهنده فشار عبور می‌کند. این شیر، جریان مبرد ورودی به اواپراتور را تنظیم کرده و با کاهش فشار ناگهانی، مبرد را آماده تبخیر در اواپراتور می‌کند.
تنظیم دقیق شیر انبساط برای جلوگیری از برگشت مایع به کمپرسور و حفظ راندمان ضروری است. -
تابلو برق و سیستم کنترلی
چیلرهای تراکمی پیشرفته دارای تابلو برق شامل مدارهای قدرت (برای کمپرسور، پمپ‌ها، فن برج و ...) و کنترلرهای الکترونیکی هستند.
کنترلر چیلر دماها، فشارها و سایر ورودی‌ها را پایش کرده و کمپرسور و تجهیزات جانبی را بر اساس نیاز بار حرارتی به‌کار می‌اندازد یا متوقف می‌کند.
وجود سیستم‌های ایمنی (مانند سوئیچ‌های فشار بالا/پایین، سنسور دما، کنترل سطح روغن و مبرد) در تابلو برق، از آسیب به دستگاه در شرایط غیرعادی جلوگیری می‌کند.
در مجموع، چیلرهای آب‌خنک به دلیل استفاده از آب به عنوان واسطه انتقال حرارت، نسبت به انواع هواخنک راندمان بالاتری دارند و عمر طولانی‌تری نیز ارائه می‌دهند. با این حال، نیازمند مراقبت‌های خاصی مانند تأمین آب با کیفیت مناسب، جلوگیری از رسوب در مبدل‌ها و نگهداری برج خنک‌کننده هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
دیگر خدمات ما: تعمیر و سرویس چیلر تراکمی آب خنک در بندر انزلی
اهمیت سرویس و نگهداری منظم چیلر (Preventive Maintenance)
سرویس منظم و برنامه‌ریزی‌شده چیلر تراکمی آب‌خنک مزایای متعددی دارد:
-
جلوگیری از افت راندمان
با گذشت زمان، عوامل مختلفی می‌تواند کارایی چیلر را کاهش دهد؛
از جمله گرفتگی لوله‌های کندانسور توسط رسوبات، کثیف‌شدن سطوح تبادل حرارت و کاهش کیفیت مبرد یا روغن. این موارد باعث می‌شود چیلر برای تأمین برودت مورد نیاز سخت‌تر کار کند و انرژی بیشتری مصرف نماید. "
طبق آمارها، تنها تمیز نگه‌داشتن مبرد و کندانسور می‌تواند مصرف انرژی را تا ۱۰٪ کاهش دهد. بنابراین سرویس مرتب به حفظ راندمان و کاهش هزینه برق منجر می‌شود. -
کاهش خرابی‌های ناگهانی
نگهداری پیشگیرانه شامل بازرسی اجزا، تعویض به‌موقع قطعات مستهلک و رفع عیوب جزئی پیش از تشدید است.
این رویکرد احتمال وقوع خرابی‌های بزرگ و توقف کامل سیستم را کاهش می‌دهد. برای مثال، چک کردن دوره‌ای وجود نشتی مبرد یا روغن و رفع آن، از خسارت‌های سنگین به کمپرسور جلوگیری می‌کند.
داشتن یک برنامه تعمیر و نگهداری دوره‌ای چیلر تراکمی تضمین می‌کند که مشکلات کوچک در نطفه شناسایی و برطرف شوند. -
افزایش طول عمر تجهیزات
یک چیلر صنعتی قیمت بالایی دارد و انتظار می‌رود سال‌ها (گاهاً ۲۰-۳۰ سال) کار کند.
سرویس چیلر تراکمی به‌طور منظم، شامل تعویض فیلترها، آنالیز روغن، تنظیم کنترل‌ها و تمیزکاری مبدل‌ها، موجب می‌شود اجزا در شرایط بهینه کار کنند و استهلاک آنها به حداقل برسد.
در نتیجه دستگاه عمر مفید بیشتری خواهد داشت و سرمایه‌گذاری انجام‌شده حفظ می‌شود. یک چیلر آب‌خنک که به‌خوبی سرویس شده باشد می‌تواند ده‌ها سال خدمت قابل‌اطمینان ارائه دهد. -
ایمنی و اطمینان
چیلری که سرویس نمی‌شود علاوه بر افت عملکرد، می‌تواند خطرناک نیز باشد. مشکلات برقی (مانند اتصالات شل یا فرسوده در تابلو برق) خطر آتش‌سوزی یا برق‌گرفتگی ایجاد می‌کند.
همچنین خرابی ناگهانی در تأسیسات حیاتی (مثل چیلر بیمارستان یا مرکز داده در کرج) می‌تواند خسارات ثانویه به بار آورد.
سرویس دوره‌ای شامل تست تجهیزات ایمنی و اطمینان از عملکرد صحیح سنسورها و قطع‌کن‌های اضطراری است که ایمنی سیستم و افراد را تضمین می‌کند.
با توجه به موارد فوق، مشخص است که هزینه‌کردن برای سرویس منظم در مقایسه با هزینه تعمیرات اضطراری و قبض برق سنگین بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر است. در شهر کرج که تابستان‌های گرمی دارد و صنایع متعددی در آن فعالند، سرویس چیلر تراکمی در کرج باید جدی گرفته شود تا واحدهای صنعتی و تجاری بدون وقفه به فعالیت خود ادامه دهند.
رایج‌ترین خرابی‌ها و مشکلات چیلرهای آب‌خنک (عیب‌یابی اولیه)
چیلرهای تراکمی آب‌خنک ممکن است با گذشت زمان دچار ایرادات متعددی شوند. آشنایی با علائم و علل این مشکلات به تعمیرکار چیلر تراکمی و حتی اپراتورهای تأسیسات کمک می‌کند تا سریع‌تر عیب‌یابی کنند. در این بخش برخی از رایج‌ترین خرابی‌ها و روش‌های عیب‌یابی اولیه آنها را مرور می‌کنیم:
-
کاهش ظرفیت سرمایش یا بالا رفتن دمای آب سرد خروجی
اگر چیلر نتواند به دمای تنظیم‌شده برسد یا دمای آب سرد تحویلی بالا بماند، احتمالاً مشکلی در دفع حرارت یا سیکل تبرید وجود دارد. -
علل شایع
1) رسوب گرفتگی کندانسور یا کاهش دبی آب برج که انتقال حرارت را مختل می‌کند (رایج‌ترین علت کاهش عملکرد چیلرهای آب‌خنک)؛
2) کثیف بودن اواپراتور (مثلاً در سیستم‌های مدار باز، ورود ذرات و گرفتگی لوله‌های اواپراتور)؛
3) نشتی مبرد و کمبود شارژ (کمبود مبرد باعث می‌شود ظرفیت تبرید کمتر از طراحی شود)؛
4) خرابی قسمتی از کمپرسورها در چیلرهای چندمداره (از دست رفتن یک کمپرسور بار را بالا می‌برد)؛
0) ضعیف شدن عملکرد برج خنک‌کن (مثلاً به دلیل رسوب یا خرابی فن، آب کندانسور به‌اندازه کافی خنک نمی‌شود). -
اقدامات
بررسی دمای ورودی و خروجی کندانسور و اواپراتور و اختلاف آنها (Approach Temperature) برای پی‌بردن به گرفتگی؛
تست فشار و دمای مبرد جهت اطمینان از شارژ صحیح؛
بازرسی چشمی برج خنک‌کننده و اطمینان از کارکرد پمپ‌ها و فن‌ها؛
تمیزکاری مبدل‌ها در صورت نیاز. تمیز کردن کندانسور (برس زدن لوله‌ها) اغلب تاثیر چشمگیری در رفع مشکل دارد. -
افزایش غیرعادی فشار کندانسور یا آلارم فشار بالا
در صورت مشاهده افزایش فشار کندانسور روی نمایشگر کنترلر یا عمل کردن سوئیچ فشار بالا، معمولاً علت به بخش دفع حرارت مربوط است. -
دلایل
1) دبی ناکافی آب در کندانسور – ممکن است شیرهای آب نیمه‌بسته باشند یا پمپ کندانسور دچار مشکل شده باشد، یا صافی‌های خط آب مسدود شده باشند؛
2) داغ بودن بیش از حد آب برج – در روزهای بسیار گرم تابستان کرج یا خرابی برج خنک‌کن (مثلاً توقف فن) آب ورودی به کندانسور آنقدر گرم است که مبرد را خنک نمی‌کند؛
3) رسوب شدید در لوله‌های کندانسور – مسیر عبور آب تنگ شده و انتقال حرارت مختل شده است. -
اقدامات
اطمینان از کارکرد صحیح برج خنک‌کننده (بررسی فن، نازل‌ها و آب جبرانی)؛ اندازه‌گیری دبی آب کندانسور و تمیز کردن صافی‌ها و لوله‌ها؛
در صورت نیاز شستشوی شیمیایی کندانسور برای رفع رسوبات. همچنین کنترل کنید که شارژ مبرد بیش از حد نباشد، چون اضافه بودن مبرد نیز می‌تواند فشار کندانسور را بالا ببرد. -
کاهش فشار اواپراتور یا آلارم فشار پایین
افت شدید فشار تبخیر مبرد در اواپراتور می‌تواند باعث یخ‌زدن اواپراتور و قطع عملکرد چیلر شود. -
دلایل محتمل
1) کاهش جریان آب در اواپراتور – ممکن است پمپ آب سرد خراب یا دبی ناکافی باشد؛
2) فیلتر یا صافی مدار آب مسدود شده و جریان را محدود کرده است؛
3) شارژ مبرد کم – کمبود مبرد علاوه بر کاهش ظرفیت، فشار اواپراتور را بیش از حد پایین می‌آورد. -
اقدامات
بررسی پمپ آب سرد و اطمینان از کارکرد؛
تمیز کردن فیلترهای آب مدار سرمایش؛
چک کردن میزان مبرد و نشتی‌یابی مدار.
در صورت یخ‌زدگی اواپراتور، باید چیلر را متوقف کرد تا یخ آب شود و سپس مشکل ریشه‌ای حل گردد. -
نشتی مبرد
کاهش تدریجی سطح مبرد در سایت‌گلاس یا افت فشار و دمای مکش کمپرسور از نشانه‌های نشتی مبرد است. مبرد ممکن است از اتصالات، شیرها یا محل‌های آب‌بندی نشت کند. نشت مبرد علاوه بر کاهش راندمان (به دلیل کاهش شارژ) می‌تواند به خرابی کمپرسور (کارکرد در شرایط کمبود مبرد و عدم روغن‌کاری مناسب) منجر شود.
اقدامات
استفاده از دستگاه نشت‌یاب یا محلول کف‌ساز برای شناسایی محل نشتی؛
تعمیر یا تعویض واشرها و آب‌بندی اتصالات؛
وکیوم و شارژ مجدد سیستم به میزان استاندارد.
همچنین بررسی آلارم‌های حسگر نشتی مبرد (اگر چیلر دارای سیستم مانیتورینگ گاز باشد) برای پیگیری سریع نشتی مهم است. -
مشکلات الکتریکی و کنترلی
خرابی در تابلو برق می‌تواند به اشکالات متنوعی منجر شود.
مثال‌ها
استارت نخوردن کمپرسور (ممکن است رله، کنتاکتور یا بیمتال مشکل پیدا کرده باشد)،
پیغام خطای سنسورها روی صفحه کنترل (خرابی یا کالیبره نبودن سنسور دما/فشار)،
یا عملکرد نادرست کنترل ظرفیت کمپرسورهای مدولار.
نوسانات برق شهر یا قطع فاز نیز می‌تواند سبب توقف چیلر شود. -
اقدامات
بررسی کنتاکتورها و اتصالات برق از نظر سفتی و سلامت (اتصالات شل می‌توانند ایجاد حرارت و آسیب کنند)؛
اطمینان از ولتاژ ورودی صحیح به همه فازها؛ تست رله‌ها، کنترلرهای الکترونیکی و سنسورها طبق دفترچه سازنده؛
ریست کردن کنترلر در صورت لزوم و مشاهده رفتار سیستم. در صورت پیچیده بودن خطاهای کنترلی، باید حتماً از تعمیرکار متخصص چیلر تراکمی کمک گرفت، زیرا سیستم‌های مدرن خطاها را به صورت کد اعلام می‌کنند و نیاز به دانش فنی برای تفسیر و رفع آنها است.
در صورت بروز هر کدام از مشکلات فوق، توصیه می‌شود سریعا با کارشناسان تهویه هوشمند که از تعمیرکاران مجرب چیلر در کرج هستند تماس بگیرید.
حضور یک تکنسین ماهر جهت بررسی دقیق‌تر و انجام تعمیرات اساسی (مانند تعویض قطعات معیوب یا تنظیم مجدد سیستم) بهترین راه برای جلوگیری از تشدید خرابی است.
در ادامه، به روش‌های نگهداری هر یک از بخش‌های اصلی چیلر و اقدامات پیشگیرانه می‌پردازیم تا بسیاری از این خرابی‌ها اساساً رخ ندهند.
بررسی و نگهداری قطعات اصلی چیلر تراکمی آب‌خنک
همان‌طور که اشاره شد، چیلر از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام نیازمند مراقبت هستند. در اینجا نکات مربوط به تعمیر و سرویس چیلر برای اجزای مهم را مرور می‌کنیم:
۱. کمپرسور و موتور محرک
نقش: کمپرسور به عنوان مولد اختلاف فشار، یکی از گران‌ترین و حساس‌ترین قطعات چیلر است. سلامت آن برابر با سلامت کل سیستم است.
نگهداری
-
به صورت روزانه صدا و لرزش کمپرسور را گوش دهید؛ صدای غیرعادی یا افزایش لرزش می‌تواند نشانه مشکل مکانیکی داخلی باشد.
-
سطح روغن کمپرسور و فشار روغن را مرتب چک کنید. افت سطح روغن یا کاهش فشار روغن می‌تواند نشان‌دهنده نشت روغن، فرسودگی پمپ روغن یا کاهش کیفیت روغن باشد. توصیه می‌شود هر سال روغن کمپرسور آنالیز شود تا میزان آلودگی‌ها (ذرات فلزی، رطوبت و اسید) مشخص گردد. بر اساس نتایج آنالیز، زمان تعویض روغن تعیین می‌شود. بسیاری از سازندگان (مثلاً Trane یا Carrier) پیشنهاد می‌کنند روغن و فیلتر آن پس از سال اول کار تعویض شده و سپس با فواصل چندساله بر اساس کیفیت روغن تعویض گردد.
-
آزاد بودن مسیر مکش و دهش کمپرسور را بررسی کنید. فیلترهای مکش (ساکشن فیلتر) را طبق برنامه تمیز یا تعویض کنید تا افت فشار زیادی ایجاد نشود.
-
بررسی سرمای بیش از حد بازگشت مبرد: اگر مبرد مایع به کمپرسور برگردد (مثلاً به علت تنظیم نادرست شیر انبساط)، می‌تواند به سوپاپ‌ها یا مارپیچ‌های کمپرسور آسیب بزند. وجود آثار روغن رقیق‌شده یا کف‌کرده در کارتل کمپرسور نشانه برگشت مبرد مایع است. در این حالت باید تنظیمات کنترل ظرفیت و شیر انبساط بررسی شود.
-
سیستم‌های حفاظتی کمپرسور را تست کنید. سوئیچ‌های فشار روغن، فشار بالا و پایین، سنسور دمای تخلیه و اورلود موتور از کمپرسور حفاظت می‌کنند. هر شش ماه یک‌بار عملکرد این سیستم‌ها (تحت نظارت یک تکنسین) تست شود تا مطمئن شوید در صورت بروز شرایط خطرناک کمپرسور به‌موقع خاموش می‌شود.
-
اگر کمپرسور صدای غیرمعمول (مانند تق تق یا جیغ) تولید می‌کند، ممکن است یاتاقان‌ها یا اجزای داخلی فرسوده شده باشند. در چنین مواردی سریعاً اقدام به عیب‌یابی تخصصی کنید؛ ادامه کار کمپرسور معیوب می‌تواند منجر به سوختن الکتروموتور یا خرد شدن قطعات داخلی شود. تکنسین‌های مجرب می‌توانند کمپرسورهای اسکرو یا رفت‌وبرگشتی را اورهال کنند یا در صورت نیاز با کمپرسور جدید جایگزین نمایند.
۲. کندانسور آب‌خنک
نقش: کندانسور آب‌خنک وظیفه دفع حرارت مبرد به آب را دارد. عملکرد صحیح آن برای جلوگیری از افزایش فشار و دمای مبرد حیاتی است.
نگهداری
-
تمیزکاری لوله‌های کندانسور
مهم‌ترین بخش سرویس این قسمت است. آب گردشی در کندانسور (برج خنک‌کننده) معمولاً حاوی املاح و ناخالصی‌هایی است که طی زمان بر دیواره داخلی لوله‌های مسی کندانسور رسوب می‌گذارند. این رسوب‌گرفتی (Fouling) اگر به‌موقع تمیز نشود، اولین و مهم‌ترین علت کاهش کارایی چیلر خواهد بود. رسوبات به صورت یک لایه عایق حرارتی عمل کرده و انتقال حرارت را مختل می‌کنند و در نتیجه چیلر برای تامین برودت باید با فشار بالاتر کار کند (مصرف برق بیشتر) . حتی ادامه این وضعیت می‌تواند باعث Surge کمپرسورهای سانتریفیوژ یا آسیب به آنها شود.
راهکار، برس‌زدن و شستشوی سالیانه لوله‌های کندانسور است. معمولاً در سرویس سالانه، دو سر کندانسور (درب‌های Water Box) باز شده و با برس‌های مخصوص رسوبات و لجن داخل لوله‌ها پاک می‌شود.
همچنین اگر آب مدار کندانسور خیلی سختی بالایی داشته باشد، باید تیم شیمیایی عملیات اسیدشویی کنترل‌شده برای انحلال رسوبات کربناتی انجام دهد. -
کنترل کیفیت آب برج
علاوه بر تمیزکاری مکانیکی، پیشگیری از تشکیل رسوب نیز اهمیت دارد. استفاده از مواد شیمیایی بازدارنده رسوب و خوردگی در آب برج (مانند محلول‌های ضد رسوب و بیوسایدها) به همراه فیلتراسیون آب می‌تواند رسوب‌گذاری را به حداقل برساند. در برنامه نگهداری پیشگیرانه چیلر، همکاری با یک متخصص تصفیه آب برای تنظیم شیمیایی آب برج توصیه می‌شود. آب نامناسب می‌تواند علاوه بر رسوب، باعث خوردگی لوله‌ها نیز بشود که نهایتاً به نشت آب و مبرد می‌انجامد. بنابراین تست منظم آب از نظر سختی، قلیائیت و وجود میکروب‌ها (لجن‌های زیستی) بخش مهمی از سرویس چیلر آب‌خنک است. -
بررسی دبی آب و عملکرد پمپ
در گردش آب کندانسور، پمپ‌های کندانسور نقش حیاتی دارند. هرگونه افت دبی (به دلیل خرابی پمپ یا گرفتگی) مستقیماً فشار مبرد را بالا می‌برد. لذا باید وضعیت پمپ‌ها (لرزش، صدا، نشتی آب‌بندها) مرتب بازدید شود. سوئیچ جریان آب در مدار کندانسور نیز یک قطعه ایمنی است که باید عملکرد آن تست شود تا در صورت توقف جریان، کمپرسور فوراً خاموش گردد. -
نشتی آب
آب مدار کندانسور تحت فشار پمپ‌ها است و احتمال نشت از فلنج‌ها، اتصالات یا لوله‌های پوسته وجود دارد. هر گونه رطوبت یا چکه در اطراف کندانسور باید بررسی و برطرف شود. وجود آب روی زمین موتورخانه می‌تواند علاوه بر هدررفت آب، به تجهیزات الکتریکی آسیب رسانده یا خطر ایمنی ایجاد کند. -
در نهایت، کنترل دمای آب ورودی و خروجی کندانسور به صورت دوره‌ای اهمیت دارد. طبق توصیه سازندگان، برای راندمان بهتر کمپرسور باید دمای آب ورودی کندانسور حتی‌الامکان پایین نگه داشته شود (مثلاً اگر طراحی بر ۳۰°C است، حتی کاهش آن تا ۲۵°C در شرایط مناسب می‌تواند مصرف برق را کاهش دهد). البته نباید از حد مجاز سازنده نیز پایین‌تر رود چون برخی کمپرسورهای قدیمی در آب خیلی سرد دچار مشکلات روغن‌کاری می‌شوند. خلاصه اینکه هرچه کندانسور خنک‌تر کار کند، چیلر بهره‌وری بیشتری خواهد داشت. پس تمیز نگه‌داشتن و تامین آب خنک مناسب برابر با صرفه‌جویی در انرژی است.
3. اواپراتور و مدار آب سرد
نقش: اواپراتور چیلر آب‌خنک معمولاً یک مبدل حرارتی پوسته و لوله یا صفحه‌ای است که آب گردش داخلی ساختمان را خنک می‌کند. عملکرد صحیح آن تضمین می‌کند دمای مورد نیاز بخش تهویه یا فرآیند صنعتی تامین شود.
نگهداری
-
جریان آب در اواپراتور را پایش کنید. کاهش جریان آب (به دلیل پمپ معیوب، بسته بودن بخشی از مسیر یا گرفتگی) می‌تواند منجر به یخ‌زدگی اواپراتور شود. اکثر چیلرها سوئیچ جریان در مدار آب سرد دارند که باید تست شود. همچنین اختلاف دمای آب ورودی و خروجی اواپراتور (∆T) را اندازه بگیرید؛ کاهش غیرعادی ∆T می‌تواند نشان‌دهنده کاهش جریان باشد.
-
رسوب و لجن در اواپراتور
اگر مدار آب سرد یک مدار باز (مثلاً استفاده مستقیم در یک فرآیند یا مخزن) باشد، ممکن است مانند کندانسور دچار رسوب یا گرفتگی شود. حتی در مدار بسته نیز در طول سال‌ها احتمال تجمع رسوبات وجود دارد. تمیز کردن دوره‌ای اواپراتور (مثلاً شستشوی شیمیایی ملایم) می‌تواند مفید باشد. به‌خصوص اگر کیفیت آب شهر یا منبع شما مطلوب نباشد (در کرج سختی آب متوسط است، اما در برخی مناطق ممکن است املاح بالا باشد). -
عایق‌کاری اواپراتور را بررسی کنید. وجود عایق مناسب روی پوسته اواپراتور جهت جلوگیری از تعریق و هدررفت سرما ضروری است. اگر عایق خراب یا کنده شده، آن را ترمیم کنید تا هم راندمان بهتر شود و هم آب چگالش‌یافته روی زمین نریزد.
-
افزودن ضدیخ (گلیکول) در زمستان
در شهرهایی مانند کرج که زمستان سردی دارند، اگر چیلر در محیط بیرون نصب شده یا ممکن است هنگام خاموشی در معرض دمای انجماد قرار گیرد، حتماً مقدار مناسبی محلول اتیلن/پروپیلن گلیکول به آب اضافه کنید یا آب را در دوره‌های یخ‌بندان تخلیه نمایید. عدم رعایت این نکته می‌تواند باعث ترکیدن لوله‌های اواپراتور در اثر یخ‌زدگی شود. -
صافی‌ها و فیلترهای مدار آب
معمولاً در مسیر برگشت آب به چیلر یک صافی Y شکل نصب می‌شود تا ذرات درشت وارد اواپراتور نشوند. این صافی باید طبق برنامه (مثلاً ماهانه) بازدید و تمیز شود تا گرفتگی آن باعث کاهش جریان نگردد. همچنین فیلترهای سیستم‌های توزیع (مانند فیلتر فن‌کویل‌ها) نیز اگر کثیف شوند بار حرارتی مضاعفی به چیلر وارد می‌کنند؛ لذا باید آنها نیز به موقع تعویض شوند (هر چند این مورد از حیطه چیلر خارج است ولی روی عملکردش اثر می‌گذارد).
4. سیستم مبرد و شیر انبساط
نقش: مبرد به عنوان سیال کاری چیلر، مسئول جذب و دفع حرارت است. مدار مبرد شامل لوله‌کشی بین کمپرسور، کندانسور، اواپراتور و شیر انبساط و همچنین قطعاتی مثل درایر (رطوبت‌گیر)، شیر سرویس و ... است. عملکرد صحیح شیر انبساط نیز برای کنترل جریان مبرد به اواپراتور اهمیت بالایی دارد.
نگهداری
-
کنترل شارژ مبرد
سطح مبرد را از طریق سایت‌گلاس (چشمی) یا بررسی مقادیر سوپرهیت و سابکولینگ ارزیابی کنید. وجود حباب مداوم در چشمی یا سوپرهیت بالا می‌تواند نشانه کمبود مبرد باشد. شارژ مبرد باید دقیقاً مطابق با دستورالعمل سازنده و بر اساس فشارها/دماهای عملکردی انجام شود. مبرد کم=کاهش ظرفیت و گرمایش بیش از حد کمپرسور؛ مبرد زیاد=احتمال برگشت مایع و کاهش راندمان. تعادل شارژ بسیار مهم است. همچنین در صورت نیاز به شارژ، نوع مبرد مناسب (مثلاً R-22, R-134a, R-410A یا ...) و خلوص آن رعایت گردد. -
نشتی‌یابی دوره‌ای
حتی اگر عملکرد چیلر عادی است، سالیانه یک نشت‌یابی پیشگیرانه با دستگاه مخصوص انجام دهید. اتصالات سرکمپرسور، اطراف شیر انبساط، محل جوش‌ها و فلنج‌های سرویس را چک کنید. پیدا کردن و رفع نشتی‌های کوچک از هدررفت مبرد گران‌قیمت جلوگیری می‌کند و جلوی مشکلات بزرگ‌تر را می‌گیرد. -
درایر و رطوبت‌گیر مبرد
رطوبت وارد شده به سیکل تبرید می‌تواند به تشکیل یخ در شیر انبساط و انسداد آن منجر شود یا با مبرد ترکیب شده و اسید ایجاد کند که به کمپرسور آسیب می‌زند. اکثر چیلرها درایر (خشک‌کننده) در خط مایع دارند که حاوی سیلیکاژل است. نشانگر رطوبت (سایت‌گلاس تغییر رنگ‌دهنده) را بازدید کنید؛ اگر رنگ آن (معمولاً سبز به زرد) نشان‌دهنده حضور رطوبت است، لازم است درایر تعویض شود. معمولاً هر ۲-۳ سال (یا هر بار که مدار به‌دلیل تعمیر باز شود) باید فیلتردرایر مبرد تعویض گردد. -
شیر انبساط (TXV یا EXV)
کارکرد صحیح این قطعه در پایداری دمای اواپراتور مهم است. اگر سوپرهیت خیلی بالا یا خیلی پایین است ممکن است نیاز به تنظیم مجدد شیر انبساط باشد. در شیرهای انبساط ترموستاتیکی (TXV) می‌توان با پیچ تنظیم، سوپرهیت را تنظیم کرد. شیرهای الکترونیکی (EXV) توسط کنترلر فرمان می‌گیرند که باید در صورت بروز خطا کالیبره یا سرویس شوند. همچنین تمیز بودن صافی کوچک ورودی شیر انبساط مهم است؛ وجود براده یا ذرات می‌تواند باعث گیر کردن شیر در حالت نیمه‌باز یا بسته شود که نیاز به پاکسازی مدار مبرد دارد. -
پرج کردن غیر قابل میعانات (Non-condensables)
در چیلرهای بزرگ‌تر مخصوصاً مدل‌های قدیمی‌تر که با مبردهای فشار پایین (مثل R-123) کار می‌کنند، ورود هوا به سیستم یک معضل است چون هوا در کندانسور جمع شده و فشار را بالا می‌برد. این چیلرها معمولاً دستگاه پرج اتوماتیک دارند که باید طبق دستورالعمل فعال باشد تا هوا و رطوبت را تخلیه کند. حتی در سیستم‌های مدرن نیز اگر مدار برای تعمیر باز شود، باید وکیوم کامل انجام گردد تا هیچ هوایی باقی نماند. حضور گازهای غیرقابل تقطیر در مبرد راندمان را کاهش داده و فشار کار را بالا می‌برد. لذا این موضوع نیز جزئی از سرویس مدار مبرد است.
5. تابلو برق، کنترل‌ها و سیستم‌های ایمنی
نقش: تابلو برق چیلر، مرکز فرمان و تغذیه اجزای مختلف است. این بخش شامل قطعات قدرت (کلیدها، فیوزها، کنتاکتورها، بی‌متال‌ها، درایوها) و قطعات کنترل و نمایشگر (PLC یا کنترلر اختصاصی، ترموستات‌ها، سنسورها) می‌باشد. عملکرد قابل اعتماد چیلر مستقیماً به سلامت این قسمت وابسته است.
نگهداری
-
بازدید چشمی دوره‌ای تابلو
هر ماه یک بار درب تابلو را باز کرده و اجزا را از نظر تغییر رنگ، سوختگی یا شل شدن اتصالات بازرسی کنید. سیم‌ها و ترمینال‌ها در اثر لرزش ممکن است شل شوند؛ یک پیچ نیمه‌باز می‌تواند جرقه و حرارت ایجاد کند. با آچار تمامی اتصالات قدرت را سفت کنید. مراقب باشید تابلو را قبل از کار حتماً قطع و ایزوله کنید (اجرای دستورالعمل‌های ایمنی برقی ضروری است). -
تمیزی داخل تابلو
گرد و غبار و رطوبت دشمن تجهیزات برقی هستند. تجمع خاک روی بردهای الکترونیکی یا شکاف‌های کنتاکتور می‌تواند موجب اتصالی یا عملکرد نادرست گردد. با یک دمنده هوای خشک یا جاروبرقی صنعتی به‌آرامی داخل تابلو را تمیز کنید. اگر اثری از ورود آب یا روغن به تابلو مشاهده شد، منشاء آن را پیدا کرده (مثلاً آب تقطیر شده از لوله‌ها یا نشت روغن از کمپرسور) و رفع کنید. -
تست رله‌ها و کنتاکتورها
کنتاکتورهای کمپرسور و پمپ‌ها را از نظر سالم بودن بوبین و نبود آثار سوختگی در کنتاکت‌ها بررسی نمایید. هر گونه بوی سوختگی یا تغییر شکل قطعات پلاستیکی هشداردهنده است. عملکرد رله‌های کنترلی (مانند رله تاخیر زمان برای جلوگیری از استارت‌های مکرر کمپرسور) را کنترل کنید. فیوزها را نیز چک کنید که ذوب نشده باشند یا اتصال دهنده‌هایشان شل نباشد. -
کالیبراسیون سنسورها
سنسورهای دما و فشار اگر مقدار اشتباه گزارش دهند، ممکن است چیلر تنظیمات نادرستی اتخاذ کند. مثلاً سنسور دمای آب اگر خطا داشته باشد، ممکن است چیلر خاموش نشود و بیش از حد سرما تولید کند. سالانه با ابزار دقیق، دقت سنسورهای دما (در اواپراتور و کندانسور) و سنسور فشار را تست کنید و در صورت انحراف، آنها را تنظیم مجدد یا تعویض کنید. -
سیستم کنترل مرکزی
بسیاری از چیلرهای مدرن به سیستم مدیریت ساختمان (BMS) وصل هستند یا خود یک کنترلر پیشرفته با نمایش کدهای خطا دارند. نرم‌افزار کنترلر را به‌روز نگه دارید (در صورت ارائه از سوی سازنده). اگر چیلر شما قدیمی است، ممکن است نصب یک کنترلر جدیدتر یا ارتقای سیستم کنترلی (مثلاً اضافه کردن اینورتر (VFD) برای کمپرسور یا پمپ) بتواند کارایی را بهتر و حفاظت‌ها را دقیق‌تر کند. در هر سرویس کامل، برنامه کنترل را مرور کنید – مثلاً دمای تنظیمی، ترتیب استارت کمپرسورها در چیلرهای چندمداره، یا Sequencing بین چند چیلر در یک موتورخانه – تا اطمینان یابید همگی بهینه و مطابق نیاز فصل تنظیم شده‌اند.
با نگهداری دقیق هریک از بخش‌های فوق، یک چیلر تراکمی آب‌خنک در کرج می‌تواند با راندمان بالا و بدون خرابی ناگهانی کار کند. در بخش بعدی، یک برنامه نمونه سرویس دوره‌ای و زمان‌بندی پیشنهادی ارائه می‌شود تا دید بهتری از فواصل انجام این اقدامات داشته باشیم.
دیگر خدمات ما: تعمیر و سرویس چیلر تراکمی آب خنک در رشت
برنامه سرویس دوره‌ای چیلر تراکمی آب‌خنک (زمان‌بندی پیشنهادی)
سرویس و تعمیر و نگهداری چیلر تراکمی باید طبق یک برنامه منظم انجام شود. در زیر یک جدول خلاصه از فعالیت‌های نگهداری و فواصل پیشنهادی آنها آمده است. البته بسته به توصیه شرکت سازنده (Carrier, Trane, York, Daikin, etc) و شرایط کاری ممکن است تغییراتی لازم باشد:
| بازه زمانی | اقدامات سرویس و نگهداری |
|---|---|
| روزانه/هفتگی | بررسی و ثبت وضعیت عملیاتی (لاک‌شیت) شامل دماها، فشارهای مکش و دهش، جریان آب، ولتاژ و آمپرموتورها؛ گوش کردن به صدای کمپرسور و پمپ؛ چک کردن چشمی نشتی آب و مبرد؛ اطمینان از نرمال بودن لرزش‌ها و دماهای کاری. |
| ماهانه | بازرسی چشمی داخل تابلو برق، سفت کردن اتصالات؛ تمیز کردن فیلترها و صافی‌های آب در مدار اواپراتور و کندانسور؛ کنترل سطح روغن و مبرد؛ بررسی کیفیت آب برج (تست pH، سختی) و افزودن مواد شیمیایی مورد نیاز. |
| فصلی (هر 3 ماه) | سرویس برج خنک‌کننده (تمیزکردن حوضچه، رسوب‌زدایی نازل‌ها و پکینگ‌ها) جهت حفظ کارایی کندانسور؛ تست عملکرد تجهیزات ایمنی (سوئیچ‌های فشار، اضطراری‌ها)؛ کالیبره کردن سنسورهای دما/فشار در صورت لزوم؛ بررسی تسمه‌ها و کوپلینگ‌ها (در صورت وجود) و تنظیم یا تعویض آنها. |
| سالیانه | سرویس کامل: خاموشی چیلر و انجام بازرسی کامل مکانیکی و الکتریکی؛ باز کردن هدهای کندانسور و برس‌زدن لوله‌های آن ؛ شستشوی شیمیایی کندانسور/اواپراتور (در صورت نیاز)؛ تعویض روغن کمپرسور (اگر آنالیز نشان‌دهنده افت کیفیت است. |
لاگ‌گیری منظم: در کنار اجرای برنامه فوق، ثبت منظم داده‌های عملکردی چیلر در یک لاگ‌شیت روزانه بسیار مفید است. این لاگ کمک می‌کند روند تغییرات راندمان یا علائم غیرعادی به‌موقع تشخیص داده شود. بسیاری از چیلرهای مدرن دارای سیستم مانیتورینگ و ذخیره اطلاعات هستند که استفاده از آنها کار پایش را ساده‌تر می‌کند. برای چیلرهای قدیمی‌تر می‌توان از دیتالاگر یا حتی ثبت دستی در فرم‌های مخصوص استفاده کرد. داده‌هایی مانند فشار مکش/دهش، دمای آب رفت/برگشت، جریان برق کمپرسور و ... کلید ارزیابی سلامت چیلر در بلندمدت هستند.
نکاتی درباره انتخاب تعمیرکار چیلر در کرج
سرویس و تعمیر چیلر تراکمی در کرج اغلب نیازمند حضور متخصصینی است که تجربه و دانش کافی در زمینه سیستم‌های تبرید داشته باشند. هنگام انتخاب یک تعمیرکار چیلر تراکمی یا پیمانکار برای قرارداد نگهداری، به نکات زیر توجه کنید:
-
تجربه و تخصص
اطمینان حاصل کنید فرد یا شرکت مربوطه سابقه کار با چیلرهای صنعتی و برندهای مشابه چیلر شما را دارد. سیستم چیلرهای تراکمی پیچیده است و هر برند ممکن است طراحی و کدهای خطای مخصوص خود را داشته باشد. یک تعمیرکار مجرب با این تفاوت‌ها آشناست و سریع‌تر عیب‌یابی می‌کند. -
گواهینامه‌ها و آموزش‌ها
برخی سازندگان چیلر (مانند Carrier، Trane و ...) دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنند و به تکنسین‌ها گواهی می‌دهند. داشتن این گواهینامه‌ها یا عضویت در اتحادیه‌های صنفی معتبر (مثلاً انجمن تاسیسات) می‌تواند نشان‌دهنده صلاحیت فنی باشد. -
تجهیزات و ابزار مناسب
یک تکنسین حرفه‌ای با ابزار تخصصی شامل پمپ وکیوم قوی، دستگاه بازیافت مبرد، گیج‌های کالیبره، آنالایزر روغن، نشت‌یاب الکترونیکی، تجهیزات الکتریکی (مولتی‌متر، میگر، ترمومتر لیزری و ...) و ابزار مکانیکی مناسب سر کار حاضر می‌شود. تعمیر و سرویس چیلر بدون ابزار کامل می‌تواند ناقص یا خطرناک باشد. -
تعهد به سرویس منظم
اگر قصد قرارداد سالیانه دارید، شرکتی را انتخاب کنید که به نگهداری پیشگیرانه معتقد باشد نه فقط حضور زمان خرابی. یک پیمانکار خوب برنامه PM (Preventive Maintenance) تدوین می‌کند و در فواصل مشخص برای سرویس دوره‌ای مراجعه می‌کند. این شرکت‌ها معمولاً چک‌لیست‌های استاندارد سرویس را نیز در اختیار دارند که خیال شما را از انجام کامل کار راحت می‌کند. -
در دسترس بودن قطعات یدکی اصلی
حتماً بپرسید که در صورت نیاز به تعویض قطعه، آیا از قطعات اورجینال و مورد تایید سازنده استفاده می‌کنند یا خیر. اهمیت استفاده از قطعات اصلی بسیار بالاست؛ قطعات تقلبی یا متفرقه شاید ارزان‌تر باشند اما می‌توانند به سایر بخش‌ها آسیب زده یا دوام کافی نداشته باشند. به‌عنوان مثال، استفاده از روغن یا مبرد غیراستاندارد به‌سرعت کمپرسور را دچار مشکل خواهد کرد. یک تعمیرکار حرفه‌ای تنها قطعات اصلی یا برندهای معتبر جایگزین را به‌کار می‌برد و معمولاً آنها را گارانتی نیز می‌کند.
با در نظر گرفتن موارد فوق، می‌توانید یک فرد یا تیم مناسب برای تعمیر و سرویس چیلر در کرج بیابید که سرمایه سیستم سرمایشی شما را حفظ کرده و بهره‌وری آن را تضمین نماید. تیم تهویه هوشمند با ضمانت اجرایی و خدمات پس از فروش می‌تواند انواع تعمیرات چیلرها را انجام دهد.
نتیجه‌گیری
نگهداری صحیح و اصولی از چیلرهای تراکمی آب‌خنک، نه‌تنها باعث حفظ سرمایش مطبوع و فرآیندهای صنعتی در شرایط بهینه می‌شود، بلکه در کاهش هزینه‌های انرژی و تعمیرات نیز نقش بسزایی دارد. ما در این راهنما اهمیت سرویس چیلر تراکمی را از جنبه‌های مختلف بررسی کردیم و نکات کاربردی جهت جلوگیری از خرابی‌های رایج، افت راندمان و کاهش عمر دستگاه را برشمردیم.
با اجرای یک برنامه منظم تعمیر و نگهداری چیلر تراکمی در کرج که شامل بازرسی‌های دوره‌ای، تمیزکاری مبدل‌ها، کنترل کیفیت آب، چکاپ مبرد و روغن و تست قسمت‌های الکتریکی است، می‌توانید اطمینان یابید که چیلرتان در سخت‌ترین روزهای تابستان کرج نیز عملکرد مطلوبی خواهد داشت.
همچنین در نظر داشتیم که بهره‌گیری از تعمیرکاران مجرب و تاکید بر استفاده از قطعات اصلی، ضامن بهره‌برداری بلندمدت و کم‌دردسر از این تجهیزات گران‌قیمت است.
در نهایت، چیلر تراکمی آب‌خنک به‌عنوان قلب سیستم سرمایش مرکزی، شایسته توجه ویژه است. با صرف کمی زمان و هزینه در زمینه سرویس پیشگیرانه، از خرابی‌های بزرگ و وقفه‌های کاری پیشگیری کنید و محیطی مطبوع و فرآیندی پایدار برای مجموعه خود فراهم آورید.
اگر در استان البرز و شهر کرج فعالیت دارید، از فرصت حضور شرکت‌ها و نیروهای متخصص محلی بهره ببرید و امروز برای سرویس چیلر خود اقدام کنید تا فردا دچار توقف ناخواسته نشوید.
مطمئن باشید سرمایه‌گذاری در نگهداری چیلر، به شکل آسایش، صرفه‌جویی و عمر طولانی‌تر دستگاه به شما بازخواهد گشت.
منابعی که برای نوشتن این مقاله از آنها استفاده کردم.
Carrier Repair & Service of Air Cooled and Water Cooled Chillers) (Carrier Repair & Service of Air Cooled and Water Cooled Chillers
5 Water-Cooled Chiller Problem Areas (+4 Best Practices Tips) - CM3 Building Solutions